Μιλάμε για την ΠΥΡΚΑΛ

Η πρωτοβουλία για την διάσωση της ΠΥΡΚΑΛ ως Ιστορικού Τόπου & Ζώνης Ασφαλείας savepyrkal.gr καλεί όλους και όλες την Δευτέρα, 16 Μαρτίου 2020 στις 7 μ.μ. στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Ελευσίνας (Χατζηδάκη 33 & Δήμητρος) για να μιλήσουμε για την ΠΥΡΚΑΛ.

Θα παρουσιαστούν στοιχεία (αρχειακό, φωτογραφικό και άλλο υλικό), μαρτυρίες πρώην εργαζομένων, καθώς και τεκμηριωμένες θέσεις επιστημονικών φορέων για την ιστορικότητα και την ανάγκη ανάδειξης της σημασίας του ζωτικού χώρου της «ΠΥΡΚΑΛ» προς όφελος της ευρύτερης περιοχής της Ελευσίνας και της Μάνδρας.

☞ Μιλάμε για την ΠΥΡΚΑΛ ως Ιστορικό Τόπο & Ζώνη Ασφαλείας
☞ Διασώζουμε τις μνήμες χιλιάδων εργαζομένων
☞ Προστατεύουμε το μέλλον των πόλεών μας


Στο δυτικό άκρο της Ελευσίνας, ο τόπος με ελιές, σκίνα και θυμάρι, όλος ο λόφος της Βλύχας μέχρι την θάλασσα, απαλλοτριώθηκε αναγκαστικά για να εγκατασταθεί στα μέσα της δεκαετίας του 1930 η «Εταιρεία Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου», μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές πολεμικές βιομηχανίες της Ελλάδας. Η εξέλιξή της υπήρξε πολυτάραχη και άμεσα συνδεδεμένη με τις πολεμικές περιπέτειες της χώρας. Την δεκαετία του 1950 η εταιρεία (που ήταν πλέον γνωστή ως ΠΥΡΚΑΛ) εξασφάλισε σημαντικά αμυντικά συμβόλαια με τον ελληνικό στρατό και χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, συμβάλλοντας τα μέγιστα στην αμυντική θωράκιση της χώρας. Ο έντονος ανταγωνισμός οδήγησε στην κρατικοποίησή της το 1981, αλλά η παρακμή δεν απετράπη. Tο 2017 η ΠΥΡΚΑΛ πουλήθηκε στα «Ελληνικά Πετρέλαια» με σκοπό τη «δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας» μεταξύ του διυλιστηρίου και των πόλεων της Ελευσίνας και της Μάνδρας.

Το συγκρότημα της ΠΥΡΚΑΛ καλύπτει έκταση περίπου 450 στρεμμάτων. Περιλαμβάνει κτήρια ιδιαίτερης κατασκευής και διαμόρφωσης, καθώς και γραμμές παραγωγής πυρομαχικών, συγκροτώντας μια πλήρη «βιομηχανική πόλη» σε μορφή που δεν υπάρχει στην Ελλάδα, μοναδικό δείγμα τέτοιου τύπου βιομηχανίας και τοπόσημο για την περιοχή.

Όμως η ΠΥΡΚΑΛ είναι κάτι παραπάνω από τόπος και βιομηχανία: Είναι και οι ιστορίες χιλιάδων ανθρώπων (κυρίως γυναικών), που εργάστηκαν εδώ σε μια λεπτή ισορροπία τρόμου και ελπίδας για ένα καλύτερο μεροκάματο.

Σήμερα τα κτήρια στέκουν αδειανά μα ο τόπος δεν έχει χαθεί. Κρατιέται στις μνήμες των ανθρώπων, στον απόηχο των εκρήξεων, των σειρήνων, του θανατηφόρου ατυχήματος του 1995, στην περηφάνεια των παιδιών για την μάνα και τον πατέρα τους, που τα σπούδασαν με το αντίτιμο της τροτύλης στα σωθικά τους· κρατιέται από τα ψηλά δέντρα, που δεσπόζουν στον χώρο και τραβούν πάνω τους τούς ρύπους του διυλιστηρίου.

Παρά τις αρχικές διακηρύξεις περί σεβασμού του χώρου και δημιουργίας Ζώνης Ασφαλείας, η νέα ιδιοκτήτρια εταιρεία γρήγορα φανέρωσε τις πραγματικές της επιθυμίες: να ισοπεδώσει το βιομηχανικό συγκρότημα. Τα «ΕΛ.ΠΕ.» εξασφάλισαν άδειες κατεδάφισης όλων των κτηρίων της ΠΥΡΚΑΛ, οι οποίες ύστερα από την έγκαιρη αντίδραση Κινημάτων Πολιτών ανακλήθηκαν. Δεν άργησαν να εμφανιστούν και οι απώτερες επιδιώξεις: να χαρακτηριστούν 330 στρέμματα του χώρου ως βιομηχανικά για συμπληρωματικές λειτουργίες του διυλιστηρίου. Επιδιώξεις που υποθηκεύουν το μέλλον των επόμενων γενεών, καθώς ο ζωτικός χώρος του διυλιστηρίου θα φτάσει ακριβώς στο δυτικό όριο του ρυμοτομικού σχεδίου της πόλης.

Σήμερα υπερασπιζόμαστε αυτόν τον τόπο και τις μνήμες που συνδέονται μαζί του. Απαιτούμε από την Πολιτεία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της, να διασωθεί ο χώρος της ΠΥΡΚΑΛ μέσω του χαρακτηρισμού του ως Ιστορικού Τόπου και Ζώνης Ασφαλείας. Έναν χαρακτηρισμό που η ίδια η Πολιτεία αρχικά απέδωσε τον Ιούνιο του 2019 αλλά πήρε πίσω 5 μόλις μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 2019, αναιτιολόγητα.